Nhà văn Chu Lai đã chỉ ra rằng các thế hệ tác giả hiện nay đang phải đối mặt với một thách thức lớn: làm thế nào để tạo ra những tác phẩm xuất sắc về đề tài chiến tranh. Trong bối cảnh hội thảo khoa học diễn ra tại Hà Nội vào ngày 20/3, ông đã trình bày tham luận mang tên Nhọc nhằn sức sống một đề tài, trong đó ông đã đưa ra cái nhìn tổng quát về sự phát triển của văn học chiến tranh cách mạng trong suốt 50 năm qua.
Ông cho rằng chiến tranh là một “siêu đề tài” và người lính là “siêu nhân vật”. Tuy nhiên, từ năm 1975 đến nay, các tác phẩm về đề tài này đã có những thăng trầm, có lúc bị lãng quên, có lúc lại được khơi dậy. Điều này cho thấy sự phức tạp trong việc khai thác đề tài chiến tranh trong văn học.
Nhà văn cũng nhấn mạnh rằng đội ngũ nhà văn thời kỳ kháng chiến chống Pháp gần như đã không còn, trong khi những cây bút viết về thời kỳ chống Mỹ chỉ còn lại rất ít. Họ vẫn phải đối mặt với câu hỏi lớn: “Đề tài lớn nhưng chưa có tác phẩm nào đạt đến đỉnh cao. Phải chăng là do thiếu tư tưởng?”. Điều này đặt ra một thách thức không nhỏ cho các tác giả hiện tại.
Nhà văn Chu Lai cho rằng câu trả lời cho những câu hỏi này vẫn còn ở phía trước. Ông tin rằng đề tài chiến tranh vẫn sẽ tiếp tục phát triển, như một “sức bền của cảm hứng thiêng liêng, day dứt và mãnh liệt”. Ông hy vọng rằng nếu thế hệ hiện tại chưa làm được, thì các thế hệ sau sẽ có khả năng thực hiện điều đó.
Đề tài chiến tranh không ngừng phát triển
Đồng quan điểm với nhà văn Chu Lai, giáo sư Đinh Xuân Dũng cũng cho rằng đề tài chiến tranh sẽ không bị đứt gãy. Ông chỉ ra rằng sau năm 1975, các nhà văn đã có những bước tiến mới để đáp ứng nhu cầu của thời đại. Họ đã đặt ra những vấn đề nóng bỏng liên quan đến cuộc sống cá nhân và xã hội, từ đó tạo ra những tác phẩm có giá trị.
Nhà văn cũng nhấn mạnh rằng việc tìm hiểu về chiến tranh không chỉ dừng lại ở việc miêu tả những trận đánh mà còn phải khai thác sâu sắc những tác động của nó đến tâm lý con người và xã hội. Một số tác giả đã tìm cách tiếp cận gián tiếp để thể hiện những khía cạnh này trong tác phẩm của mình.
Những thách thức trong việc viết về chiến tranh
Nhìn lại sự phát triển của văn học về đề tài chiến tranh, nhà văn Chu Lai đã đưa ra ví dụ về hội chứng “quả lắc đồng hồ”. Ông phân tích rằng trong giai đoạn hậu chiến, khi những vết thương vẫn còn mới, người ta thường không muốn viết hay đọc về những nỗi đau. Điều này dẫn đến việc chủ đề trở nên khô cứng và bị lãng quên.
Ngược lại, khi nhận thức và cảm xúc được bừng tỉnh, các tác giả lại có xu hướng đề cao cái tôi cá nhân, dẫn đến việc họ không nhận ra hình ảnh người lính trong tác phẩm của mình. Điều này tạo ra một sự mất cân bằng trong việc thể hiện đề tài chiến tranh.
Với sự phát triển của đất nước, “quả lắc” đã chuyển động về giữa, tạo ra sự tổng hòa giữa chất anh hùng ca tập thể và nỗi niềm cá nhân. Văn học chiến tranh bắt đầu khởi sắc với những tác phẩm nổi bật như Thời xa vắng của Lê Lựu và Nỗi buồn chiến tranh của Bảo Ninh.
Giải pháp cho việc phát triển đề tài chiến tranh
Tại hội thảo, các diễn giả đã thảo luận về những giải pháp nhằm phát huy đề tài chiến tranh trong văn học và nghệ thuật hiện nay. Ông Nguyễn Thế Kỷ, chủ tịch Hội đồng Lý luận phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, đã chỉ ra rằng hiện nay có rất ít tác phẩm khai thác chất liệu này, tạo ra thách thức cho các tác giả trẻ chưa trải qua thời kỳ chiến tranh.
Ông đề xuất cần nâng cao nhận thức xã hội và chất lượng giảng dạy, đồng thời mở rộng không gian sáng tạo cho các tác giả. Việc tổ chức các trại sáng tác và hoạt động giao lưu thực tế với các cán bộ, chiến sĩ vũ trang cũng là một trong những giải pháp quan trọng để khuyến khích sáng tạo trong lĩnh vực này.
Hội thảo khoa học 50 năm văn học, nghệ thuật về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng sau ngày đất nước thống nhất, thành tựu, những vấn đề đặt ra và định hướng phát triển đã thu hút sự tham gia của hơn 60 tham luận, cho thấy sự quan tâm lớn đến đề tài này trong văn học Việt Nam.
Thông báo chính thức: Tinmoi24h.org không hợp tác với bất kỳ bên thứ ba nào để cung cấp dịch vụ nội dung hoặc bán sản phẩm liên quan đến tin tức. Mọi thông tin chính thức chỉ được phát hành qua các kênh chính thức của chúng tôi, bao gồm website tinmoi24h.org và các tài khoản mạng xã hội được xác nhận.
Chúng tôi chỉ hỗ trợ và đảm bảo chất lượng cho những người dùng truy cập trực tiếp qua các nền tảng chính chủ. Chất lượng đi đôi với uy tín, vì vậy quý độc giả hãy cân nhắc kỹ, tránh sử dụng các nguồn tin không rõ ràng hoặc không được hỗ trợ chính thức từ chúng tôi. Xin cảm ơn!
