Nỗi lo về việc kiểm định khí thải xe máy: Thách thức lớn cho đô thị

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng, việc kiểm định khí thải xe máy trở thành một vấn đề cấp bách tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP HCM. Với hơn 14 triệu xe máy đang lưu hành, nhiều chuyên gia lo ngại rằng việc triển khai kiểm định khí thải từ ngày 1/7/2027 có thể dẫn đến tình trạng quá tải và không thể thực hiện được.

Theo dự thảo mới nhất từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, lộ trình kiểm định khí thải sẽ được áp dụng theo từng giai đoạn. Cụ thể, Hà Nội và TP HCM sẽ bắt đầu từ 1/7/2027, tiếp theo là Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và Huế vào 1/7/2028, và các tỉnh thành còn lại sẽ thực hiện từ 1/7/2030. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho các cơ sở kiểm định, khi mà số lượng xe máy cần kiểm tra là rất lớn.

Hai thông số chính cần kiểm định là Cacbon Monoxit (CO) và Hydrocacbon (HC). CO sẽ được đo theo tỷ lệ phần trăm thể tích, trong khi HC sẽ được đo theo đơn vị ppm thể tích. Các mức kiểm định được phân chia rõ ràng theo năm sản xuất của xe, từ mức thấp nhất cho xe sản xuất trước năm 2008 đến mức cao nhất cho xe sản xuất sau 1/7/2026.

Để tạo điều kiện cho người dân làm quen với quy định mới, cơ quan chức năng sẽ không tiến hành xử phạt ngay lập tức mà sẽ tập trung vào việc tuyên truyền và nhắc nhở trong 18 tháng đầu tiên. Tuy nhiên, xe máy không đạt yêu cầu sẽ không được phép lưu hành, tương tự như quy định hiện hành đối với ôtô.

Tại một buổi tham vấn về quy chuẩn quốc gia về khí thải, ông Trần Hoàng Phong, đại diện Cục Đăng kiểm, đã bày tỏ lo ngại về khả năng thực hiện đồng loạt kiểm định khí thải cho xe máy. Ông cho rằng việc kiểm định xe máy khác với ôtô, vì hiện tại chưa có hệ thống kiểm định ổn định cho loại phương tiện này.

Hiện tại, Hà Nội có khoảng 5,6 triệu xe đã đăng ký, trong khi TP HCM có khoảng 8,6 triệu xe. Theo tính toán, nếu mỗi xe mất khoảng 7 phút để kiểm tra khí thải, Hà Nội cần khoảng 400 cơ sở kiểm định và TP HCM cần khoảng 600 cơ sở. Tuy nhiên, hiện tại chỉ có 70 cơ sở kiểm định ôtô, và việc chuyển đổi để phục vụ cho xe máy sẽ đòi hỏi đầu tư lớn về cơ sở vật chất và đào tạo nhân lực.

Ông Phong cũng nhấn mạnh rằng với số lượng xe máy lớn và thực trạng hiện tại, việc kiểm định đồng loạt sẽ dẫn đến nguy cơ tắc nghẽn. Ông đề xuất nên bắt đầu kiểm định với những xe có mức phát thải cao, sản xuất trước năm 2009, để giảm áp lực cho hệ thống kiểm định.

Chuyên gia Nguyễn Đông Phong cũng đồng tình rằng lộ trình kiểm định khí thải cho xe máy là một thách thức lớn, đặc biệt khi chưa có tiền lệ trong việc thực hiện kiểm định cho loại phương tiện này. Ông cho rằng cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để tránh tình trạng quá tải khi đến thời điểm bắt buộc.

Để giải quyết vấn đề này, ông Phong đề xuất cần có sự hỗ trợ từ Bộ Tài chính để đưa ra các chính sách thuế và phí hợp lý cho các cơ sở kiểm định, nhằm khuyến khích họ tham gia vào quá trình này.

Ông Lê Hoài Nam, Cục phó Môi trường, cho biết cơ quan soạn thảo đang xem xét các phương án để đảm bảo tính khả thi của lộ trình kiểm định. Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ lo ngại về tác động xã hội khi yêu cầu người sử dụng phương tiện cũ phải kiểm định trước, trong khi người có thu nhập cao hơn lại được kiểm định sau.

Hai bộ sẽ tiếp tục làm việc để hoàn thiện dự thảo và trình Thủ tướng, nhằm đảm bảo rằng việc kiểm định khí thải xe máy sẽ được thực hiện một cách hiệu quả và hợp lý.