Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực khoa học và công nghệ trở thành một nhiệm vụ cấp bách. Chính phủ đã giao cho Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì xây dựng một đề án nhằm thu hút và trọng dụng nhân tài, với mục tiêu trình Thủ tướng trong tháng 9 tới đây.
Đề án này không chỉ là một bước đi cụ thể hóa Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị mà còn khẳng định tầm quan trọng của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong chiến lược phát triển quốc gia. Đặc biệt, đề án sẽ tập trung vào việc thu hút các chuyên gia hàng đầu, tạo ra môi trường thuận lợi để họ có thể phát huy tối đa năng lực trong các lĩnh vực mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo, công nghệ bán dẫn và vật liệu mới.
Trong phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 6, Bộ Nội vụ đã được giao phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo để nghiên cứu các chính sách thu hút nhân lực khoa học công nghệ từ trong và ngoài nước. Hai bộ này sẽ sớm trình một nghị định về học bổng cho sinh viên theo học các ngành khoa học cơ bản và công nghệ chiến lược, nhằm khuyến khích sự tham gia của thế hệ trẻ vào các lĩnh vực này.
Việt Nam hiện đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực trong lĩnh vực khoa học công nghệ. Theo số liệu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, dự kiến vào năm 2024, chỉ có khoảng 9% và 12% thí sinh chọn học các ngành Công nghệ kỹ thuật và Công nghệ thông tin. Phó giáo sư Trần Đình Phong từ Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội cũng chỉ ra rằng lực lượng nghiên cứu hiện tại chỉ đáp ứng được một nửa so với mức trung bình của các quốc gia có thu nhập trung bình cao.
Tại Hội nghị sơ kết 6 tháng của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh sự cần thiết phải hoàn thiện các chính sách thu hút và trọng dụng chuyên gia đầu ngành. Các tiêu chí và chế độ đãi ngộ cho đội ngũ chuyên gia cần được xác định rõ ràng trong Chiến lược nhân tài đến năm 2030, với tầm nhìn đến năm 2050.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ đã nhấn mạnh rằng nhân tài là yếu tố quyết định để Việt Nam có thể bứt phá trong kỷ nguyên khoa học và công nghệ. Ông cho rằng trí tuệ con người sẽ được phát huy tối đa khi đối diện với những thách thức lớn, và những nhiệm vụ quan trọng sẽ là động lực thu hút nhân tài.
Để thực hiện điều này, lãnh đạo cần chủ động tìm kiếm và tạo điều kiện cho nhân tài đảm nhận những nhiệm vụ khó khăn. Nhà nước cần xây dựng một môi trường mở, nơi mà các mô hình mới có thể được thử nghiệm, các ý tưởng sáng tạo được chấp nhận rủi ro, và nhân tài có thể tự do thể hiện năng lực của mình.
Thiếu hụt chuyên gia đầu ngành
Theo báo cáo giám sát của Quốc hội, Việt Nam đang thiếu các chuyên gia đầu ngành, những người có vai trò quan trọng trong việc dẫn dắt các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo và công nghiệp quốc phòng. Nguyên nhân chủ yếu là do hệ thống đào tạo hiện tại còn nặng về số lượng, thiếu các trường đào tạo chất lượng cao, và nhiều ngành khoa học cơ bản không thu hút được sinh viên do yêu cầu khắt khe và ít cơ hội thăng tiến.
Thống kê cho thấy có tới 30% sinh viên tốt nghiệp không làm việc đúng chuyên ngành. Cơ sở vật chất lạc hậu và đội ngũ giảng viên hạn chế về chuyên môn cũng là những rào cản lớn trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Việt Nam cũng thiếu các doanh nghiệp công nghệ cao quy mô lớn để dẫn dắt thị trường lao động và định hướng đào tạo. Trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt, cơ chế đãi ngộ hiện tại chưa đủ hấp dẫn để giữ chân nhân tài.
Đoàn giám sát đã đề nghị Chính phủ sớm giao một cơ quan chuyên trách quản lý nhân lực chất lượng cao trong cả khu vực công và tư nhân, đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu về nhân lực, xác định ngành ưu tiên và dự báo nhu cầu lao động trong tương lai.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Xã hội cũng nhấn mạnh rằng nhà khoa học tài năng không chỉ cần chế độ đãi ngộ mà còn cần một môi trường nghiên cứu chuyên nghiệp và cơ chế đánh giá công bằng. Ông cho rằng cần có sự đổi mới toàn diện trong việc phát hiện, đào tạo và sử dụng nhân tài, không để họ bị kìm hãm bởi các quy định cứng nhắc.
Nhà nước cần có định hướng rõ ràng để ưu tiên thu hút nhân tài, trước hết là người Việt Nam trong nước, sau đó là kiều bào và chuyên gia quốc tế.
Thông báo chính thức: Tinmoi24h.org không hợp tác với bất kỳ bên thứ ba nào để cung cấp dịch vụ nội dung hoặc bán sản phẩm liên quan đến tin tức. Mọi thông tin chính thức chỉ được phát hành qua các kênh chính thức của chúng tôi, bao gồm website tinmoi24h.org và các tài khoản mạng xã hội được xác nhận.
Chúng tôi chỉ hỗ trợ và đảm bảo chất lượng cho những người dùng truy cập trực tiếp qua các nền tảng chính chủ. Chất lượng đi đôi với uy tín, vì vậy quý độc giả hãy cân nhắc kỹ, tránh sử dụng các nguồn tin không rõ ràng hoặc không được hỗ trợ chính thức từ chúng tôi. Xin cảm ơn!
