Chuyển giao nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản cho các trường đại học hàng đầu

Trong bối cảnh phát triển khoa học công nghệ hiện nay, việc chuyển giao nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản cho các trường đại học đang trở thành một xu hướng tất yếu. Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ đã nhấn mạnh rằng Nhà nước sẽ thực hiện lộ trình này, coi các trường đại học là những trung tâm nghiên cứu quan trọng với nguồn nhân lực phong phú.

Vào chiều ngày 13/5, Quốc hội đã tiến hành thảo luận về dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong buổi thảo luận, Bộ trưởng đã giải thích rằng một trong những chính sách chủ chốt của dự luật là chuyển giao nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản cho các cơ sở giáo dục đại học. Điều này không chỉ phù hợp với xu thế quốc tế mà còn giúp tối ưu hóa nguồn lực nghiên cứu trong nước.

Bộ trưởng cho biết, việc chuyển giao này không có nghĩa là làm giảm vai trò của các viện nghiên cứu. Trái lại, các viện nghiên cứu, đặc biệt là hai Viện Hàn lâm Khoa học của Việt Nam, vẫn sẽ tiếp tục thực hiện các nghiên cứu cơ bản phù hợp với thế mạnh và định hướng phát triển của mình. Điều này sẽ tạo ra sự cộng hưởng giữa các trường đại học và viện nghiên cứu, từ đó nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học.

Đồng thời, dự luật cũng khuyến khích các trường đại học phát triển mô hình ba chức năng: Đào tạo – Nghiên cứu – Đổi mới sáng tạo. Mô hình này đã được áp dụng thành công ở nhiều quốc gia phát triển, tạo ra một hệ sinh thái học thuật năng động và bền vững, giúp thúc đẩy sự phát triển của khoa học và công nghệ.

Đặc biệt, dự luật cũng chuyển trọng tâm phát triển về phía doanh nghiệp. Lần đầu tiên, dự thảo đã đưa ra một chương riêng về các chính sách thúc đẩy hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp. Doanh nghiệp sẽ được khuyến khích đầu tư cho nghiên cứu phát triển, không chỉ bằng nguồn lực của mình mà còn nhận được sự hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước thông qua các chính sách khuyến khích.

Khuyến khích phát triển năng lực của các viện nghiên cứu

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Phó đoàn Hải Dương, đã bày tỏ sự đồng tình với chủ trương chuyển giao nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản cho các trường đại học. Bà cho rằng đây là một bước đi đúng đắn, phù hợp với thông lệ quốc tế. Tại nhiều quốc gia phát triển, nghiên cứu khoa học cơ bản chủ yếu diễn ra tại các trường đại học, nơi vừa đào tạo vừa sản xuất tri thức mới.

Bà cũng nhấn mạnh rằng việc chuyển giao này cần có lộ trình và chính sách cụ thể để tránh những hệ lụy không mong muốn, đồng thời đảm bảo tính bền vững của hệ sinh thái khoa học và công nghệ quốc gia. Cần phải đánh giá đúng năng lực hiện tại của các trường đại học, vì nhiều trường vẫn còn thiếu thốn về cơ sở vật chất và đội ngũ nghiên cứu chuyên sâu.

Đại biểu cũng nhấn mạnh rằng các viện nghiên cứu hiện đang quy tụ đội ngũ tinh hoa trong nghiên cứu cơ bản. Nếu không đầu tư đúng mức cho các viện này, có thể dẫn đến gián đoạn trong các nghiên cứu dài hạn và làm mất đi nền tảng khoa học của đất nước.

Thay vì chỉ chuyển giao nhiệm vụ, bà đề nghị cần có sự đầu tư có chọn lọc cho các trường đại học có năng lực, đồng thời duy trì và phát triển các viện nghiên cứu chuyên sâu để thực hiện các nhiệm vụ khoa học chiến lược.

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa cũng cho rằng dự luật cần có những chính sách đặc thù cho các tổ chức khoa học công nghệ trọng điểm, đặc biệt là hai đại học Quốc gia và hai Viện Hàn lâm khoa học. Đây là những trung tâm khoa học công nghệ hàng đầu, đóng góp quan trọng trong việc xây dựng chính sách và chiến lược phát triển kinh tế xã hội.

Cần hỗ trợ doanh nghiệp trong ứng dụng khoa học

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa đã nhấn mạnh rằng sự phát triển của khoa học và đổi mới sáng tạo cần có sự tham gia của Nhà nước, thị trường và xã hội. Nhà nước cần cung cấp khung pháp lý và đầu tư hạ tầng, trong khi thị trường chuyển đổi các kết quả nghiên cứu thành sản phẩm có giá trị.

Ông Nghĩa cũng đề xuất bổ sung cơ chế hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, giúp họ được miễn chi phí khi sử dụng dịch vụ nghiên cứu từ các viện nghiên cứu và trường đại học. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và thương mại hóa các kết quả nghiên cứu một cách hiệu quả hơn.

Dự án Luật sẽ tiếp tục được Quốc hội thảo luận và dự kiến sẽ được thông qua trong kỳ họp tới.

Sơn Hà