Bút ký Hữu Châu (kỳ 2): Khi nghệ sĩ thờ Tổ theo cách riêng

Trong thế giới nghệ thuật, việc thờ cúng Tổ nghề không chỉ là một truyền thống mà còn là một phần tâm linh sâu sắc của mỗi nghệ sĩ. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu và thực hiện đúng ý nghĩa của việc này. Nghệ sĩ Hữu Châu đã chia sẻ những suy nghĩ của mình về vấn đề này, đặc biệt là khi có những người mới vào nghề đã vội vàng thờ Tổ mà không hiểu rõ quy tắc và tôn ti trật tự.

Hành trình nghệ thuật của Hữu Châu

Hữu Châu vừa cho ra mắt cuốn sách mang tên Chiếc nôi vàng giông bão, một tác phẩm được anh ấp ủ trong nhiều năm. Cuốn sách này không chỉ là một hành trình ghi lại cuộc đời nghệ thuật của anh mà còn là một bức tranh sống động về những thăng trầm trong nghề diễn. Tác phẩm được chia thành tám phần với 40 chương, từ những ngày đầu chập chững cho đến khi trở thành một trong những gương mặt nổi bật của sân khấu miền Nam.

Hữu Châu trong bộ ảnh giới thiệu sách mới. Ảnh: Quốc Huy

Hai bức màn nhung trong nghệ thuật

Hai bức màn nhung không chỉ đơn thuần là vật trang trí trên sân khấu mà còn là biểu tượng cho sự kết nối giữa nghệ sĩ và khán giả. Khi bức màn nhung mở ra, khán giả được đưa vào một thế giới khác, nơi mà thực tại và ảo mộng hòa quyện. Nhưng khi bức màn khép lại, đó cũng là lúc nghệ sĩ và khán giả phải trở về với thực tại, chấm dứt những giấc mơ và những cuộc phiêu lưu.

Trong không gian nghệ thuật, còn có một bức màn nhung khác, đó là bức màn nhung trên bàn thờ Tổ. Đây là nơi thể hiện sự tôn nghiêm của nghề diễn, nơi mà mỗi nghệ sĩ đều phải dành sự kính trọng. Ngày xưa, khi đến giờ diễn, tiếng trống vang lên không chỉ để báo hiệu cho nghệ sĩ mà còn để nhắc nhở họ rằng Tổ đang theo dõi từng hành động của họ trên sân khấu.

Thế nhưng, không phải nghệ sĩ nào cũng hiểu được sự tôn nghiêm này. Nhiều nơi tổ chức lễ giỗ Tổ một cách bát nháo, không còn giữ được ý nghĩa thiêng liêng của nó. Mỗi năm, vào dịp giỗ Tổ, không khí rộn ràng nhưng cũng không thiếu những hình ảnh phản cảm, như những mâm cỗ thừa thãi, không còn giữ được sự thanh bạch.

Trào lưu thờ Tổ trong giới nghệ sĩ

Hiện nay, có một trào lưu trong giới nghệ sĩ là ai cũng muốn thờ Tổ, dù chỉ mới vào nghề một thời gian ngắn. Một số người thậm chí đặt bàn thờ Tổ ngay trong phòng ngủ mà không hiểu rõ ý nghĩa của việc này. Họ sống một cách hồn nhiên, không chú ý đến việc giữ gìn sự trang nghiêm cho bàn thờ. Điều này khiến cho việc thờ Tổ trở nên hình thức và thiếu đi sự tôn trọng cần thiết.

Việc thờ Tổ không chỉ là một phong tục mà còn là một trách nhiệm. Theo quan điểm của Hữu Châu, chỉ những nghệ sĩ có bề dày kinh nghiệm, có dòng dõi trong nghề mới có thể chủ trì việc thờ cúng. Mỗi nghệ sĩ đều có vị trí và duyên nghiệp riêng, nhưng tất cả đều có thể bày tỏ lòng thành kính với Tổ nghiệp mà không cần phải phô trương.

Trong nghề, có nhiều quy tắc và tôn ti trật tự mà không phải ai cũng nắm rõ. Những quan niệm mê tín dị đoan cũng ngày càng nhiều, khiến cho việc thờ Tổ trở nên phức tạp hơn. Hữu Châu cho rằng đây là một chủ đề nhạy cảm và cần được bàn luận một cách cẩn thận.

Những kỷ niệm và ước mơ riêng tư

Hữu Châu chia sẻ rằng, ngoài những bức màn nhung trên sân khấu, anh còn có một bức màn nhung riêng, nơi anh tìm thấy sự bình yên và ấm áp. Đó là nơi anh thắp hương cho ông bà, nơi chứa đựng những kỷ niệm và khát vọng thầm kín của mình. Anh nhớ về những người thân yêu đã khuất, những người đã không còn có cơ hội thấy anh diễn trên sân khấu.

Trong tâm trí của Hữu Châu, hình ảnh của Má Ba, người đã vĩnh viễn rời xa sân khấu, luôn hiện hữu. Anh mơ ước rằng, nếu có một ngày bức màn nhung riêng của mình mở ra, Má Ba sẽ ngồi ở hàng ghế đầu, nhìn anh diễn và vỗ tay. Đó là một ước mơ giản dị nhưng đầy ý nghĩa, thể hiện tình yêu thương và lòng nhớ nhung của một người nghệ sĩ đối với người đã khuất.

Ý nghĩa của Tổ nghề sân khấu

Tổ nghề sân khấu không chỉ là một khái niệm mà còn là một phần không thể thiếu trong tâm hồn của mỗi nghệ sĩ. Việc tổ chức giỗ Tổ hàng năm không chỉ là một hoạt động tâm linh mà còn là dịp để các nghệ sĩ tưởng nhớ và tri ân những bậc tiền bối đã có công lao lớn trong ngành nghệ thuật. Dù có nhiều truyền thuyết khác nhau về nguồn gốc của Tổ nghề, nhưng tất cả đều khẳng định rằng đây là một ngày truyền thống đầy ý nghĩa của giới sân khấu.

Trong không gian nghệ thuật, bàn thờ Tổ luôn hiện diện gần cánh gà, nơi mà các nghệ sĩ thường dừng lại để bày tỏ lòng thành kính trước khi bước lên sân khấu. Đây là một phần không thể thiếu trong văn hóa nghệ thuật, thể hiện sự tôn trọng và biết ơn đối với những người đã mở đường cho thế hệ sau.

(Trích từ cuốn sách Hữu Châu – Chiếc nôi vàng giông bão)