Giải pháp gỡ bỏ thuế đối ứng của ông Trump

Trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Việt Nam và Mỹ, việc tìm kiếm giải pháp để gỡ bỏ thuế đối ứng đang trở thành một nhiệm vụ cấp bách. Các chuyên gia cho rằng, bên cạnh việc đàm phán ngoại giao, việc thiết lập các hợp đồng thực chất giữa hai bên là rất cần thiết để đạt được mục tiêu này.

Thuế nhập khẩu đối ứng mà Mỹ áp dụng đã ảnh hưởng đến hơn 180 đối tác thương mại, trong đó Việt Nam là một trong những quốc gia chịu mức thuế cao nhất lên tới 46%. Theo nhận định của ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, giảng viên tại Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, việc áp dụng mức thuế này không chỉ là một biện pháp kinh tế mà còn là tín hiệu cho thấy sự cần thiết phải đàm phán. Ông nhấn mạnh rằng, Việt Nam cần chủ động trong việc sử dụng ngoại giao để hài hòa lợi ích giữa hai nước, coi đây là chìa khóa để tháo gỡ tình hình hiện tại.

Ông Tuấn cũng cho biết, việc tái cân bằng thương mại không thể thực hiện ngay lập tức, do đó, các quốc gia cần thể hiện thiện chí trong việc hợp tác với Mỹ để giải quyết vấn đề này.

Vào tối ngày 4/4, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Donald Trump, trong đó bày tỏ sẵn sàng thảo luận để đưa mức thuế nhập khẩu về 0% cho hàng hóa từ Mỹ, đồng thời đề nghị Mỹ áp dụng mức thuế tương tự cho hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam. Bà Phạm Thị Ngọc Thủy, Giám đốc Văn phòng Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân, cho rằng đây là một tín hiệu tích cực, cho thấy sự quan tâm của lãnh đạo cao nhất đối với các vấn đề phức tạp mang tính toàn cầu.

Việt Nam không phải là quốc gia đầu tiên tiến hành đàm phán với Mỹ sau khi thuế đối ứng được áp dụng. Nhiều quốc gia khác cũng đang chuẩn bị cho các cuộc thảo luận tương tự. Tuy nhiên, những động thái từ Tổng thống Trump sau cuộc điện đàm cho thấy mối quan hệ thương mại giữa hai nước có những đặc điểm riêng biệt, khác với các quốc gia khác.

“Câu chuyện đàm phán vẫn còn ở phía trước, và còn nhiều vấn đề kỹ thuật cần giải quyết, nhưng đây là một tín hiệu tích cực cho cộng đồng doanh nghiệp”, bà Thủy chia sẻ, đồng thời kỳ vọng rằng sự nhất quán trong chính sách ngoại giao và đàm phán sẽ mang lại kết quả khả quan cho doanh nghiệp Việt Nam.

Để tận dụng cơ hội đàm phán, ông Nguyễn Xuân Thành, giảng viên cao cấp tại Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, cho rằng Việt Nam có thể sử dụng một số “lá bài” trong các cuộc đàm phán với Mỹ nhằm giảm thuế đối ứng.

Đầu tiên, mức thuế đối ứng của Mỹ chưa tính đến sự chủ động của Việt Nam trong việc giải quyết các vấn đề thương mại. Việt Nam đã có những bước đi tích cực, như việc ban hành Nghị định 73 vào ngày 31/3, giúp giảm thuế MFN cho các ngành hàng mà Mỹ có lợi thế xuất khẩu như khí hóa lỏng, ôtô và nông sản.

“Việt Nam đã cam kết giảm mạnh các dòng thuế và có thể đề nghị giảm thêm trong quá trình đàm phán”, ông Thành cho biết.

Thực tế, theo báo cáo về rào cản thương mại nước ngoài năm 2024 của Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR), mức thuế MFN trung bình của Việt Nam là 9,4%, với hàng nông sản là 17,1% và hàng phi nông nghiệp là 8,1%. Điều này cho thấy Việt Nam còn nhiều dư địa để cắt giảm thuế quan, thậm chí có thể đưa về 0% nếu đạt được thỏa thuận như mong muốn của lãnh đạo Nhà nước.

Thứ hai, Việt Nam sẵn sàng hợp tác để giải quyết các vấn đề liên quan đến thương mại, đặc biệt là vấn đề tiền tệ. Trong việc điều hành tỷ giá, Việt Nam không có ý định giữ đồng Việt Nam ở mức thấp để tăng cường cạnh tranh xuất khẩu. Nếu có can thiệp, mục tiêu duy nhất là đảm bảo sự ổn định trong hệ thống tài chính và thương mại quốc tế.

“Việt Nam luôn thực hiện nguyên tắc minh bạch và hợp tác trong quá trình trao đổi với Mỹ, chia sẻ số liệu và cơ chế điều hành tỷ giá”, ông Thành nhấn mạnh.

Điều quan trọng nhất, theo ông Thành, là Việt Nam kiên định lộ trình tiến tới một cơ chế điều hành tỷ giá hiện đại, linh hoạt, không cố định tỷ giá mà để thị trường tự điều chỉnh theo áp lực cung cầu. Do đó, việc thặng dư thương mại hàng hóa với Mỹ không phải do vấn đề tiền tệ.

Thứ ba, Việt Nam đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ về xuất khẩu nhờ vào chính sách hội nhập và xu hướng chuyển dịch chuỗi giá trị, không chỉ tập trung vào Mỹ mà còn mở rộng sang nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ khác. Nhìn vào cán cân tổng thể, Việt Nam không phải là một nền kinh tế có thặng dư thương mại cao, với cán cân thặng dư thường không vượt quá 5% GDP.

Thứ tư, mức thâm hụt lớn của Mỹ với Việt Nam chỉ phản ánh trong cán cân thương mại hàng hóa, chưa tính đến dịch vụ. Việt Nam nhập khẩu nhiều dịch vụ như tài chính, bảo hiểm, giáo dục và công nghệ, và gần đây là thương mại điện tử.

“Nếu tính đủ, mức thâm hụt giữa Mỹ và Việt Nam sẽ thấp hơn nhiều”, ông Thành nhận định.

Thứ năm, quan hệ thương mại giữa hai nước mang tính bổ trợ cao. Chính quyền Tổng thống Trump lo ngại về việc phụ thuộc vào nhập khẩu các sản phẩm công nghệ chiến lược, nhưng hầu hết hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ không cạnh tranh với hàng nội địa của họ.

Cụ thể, Việt Nam không xuất khẩu ôtô nguyên chiếc và rất ít linh phụ kiện hay sắt, thép. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là điện tử tiêu dùng, quần áo, giày dép, nội thất, thủy sản và nông sản như trà, cà phê, tiêu, không cạnh tranh với các sản phẩm nông sản mạnh của Mỹ như đậu tương và ngô.

Thứ sáu, Việt Nam cam kết tăng cường nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ như máy bay, máy móc thiết bị và LNG, đây cũng là một “lá bài” trong các cuộc đàm phán. Tuy nhiên, các hợp đồng này cần phải được hiện thực hóa bằng các đơn hàng cụ thể, không chỉ nằm trên giấy.

“Việc tăng nhập khẩu này không chỉ là lời hứa mà còn là nỗ lực thực sự”, chuyên gia từ Fulbright nhấn mạnh.

Hai “lá bài” tiếp theo mà Việt Nam có thể sử dụng là nỗ lực trong việc thực thi bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và vị trí địa chính trị với chính sách ngoại giao đa dạng của mình.

TS Chu Thanh Tuấn, Phó chủ nhiệm nhóm ngành Cử nhân Kinh doanh tại Đại học RMIT Việt Nam, cho rằng Việt Nam có thể tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp Mỹ đầu tư vào các ngành chiến lược như năng lượng tái tạo, công nghệ bán dẫn và sản xuất linh kiện điện tử. Đồng thời, Việt Nam cũng cần xem xét việc đầu tư trực tiếp vào Mỹ để hỗ trợ mục tiêu “đưa sản xuất về Mỹ” của Tổng thống Trump.

“Vấn đề hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng và mua sắm thiết bị quân sự từ Mỹ cũng có thể được cân nhắc”, ông Tuấn cho biết.

Bên cạnh các hoạt động đàm phán giữa Bộ Công Thương Việt Nam và Bộ Thương mại Mỹ, các chuyên gia cũng gợi ý rằng Việt Nam cần chú ý đến ba nhóm có khả năng tác động đến chính sách của Mỹ.

Thứ nhất là nhóm cố vấn theo quan điểm bảo hộ, đây là nhóm khó tác động vì họ ủng hộ việc bảo vệ thị trường nội địa và đánh thuế cao. Hai nhóm còn lại có thể tiếp cận và thuyết phục là các doanh nhân, tỷ phú và nhóm chính trị gia chuyên nghiệp trong nội các Mỹ.

Những tỷ phú và doanh nhân trong nội các chính quyền Trump hiểu rõ tác động tiêu cực của thuế suất cao đến thị trường nội địa và mong muốn mở rộng cơ hội kinh doanh toàn cầu, trong đó có Việt Nam.

Nhóm chính trị gia chuyên nghiệp cũng quan tâm đến địa chính trị và ghi nhận vai trò của Việt Nam trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. “Việc sử dụng các kênh chính thức và phi chính thức để tiếp cận và thuyết phục hai nhóm này sẽ có lợi cho quá trình đàm phán của Việt Nam”, ông Thành nhấn mạnh.

Phương Dung – Thủy Trương