Tổng thống Trump cảnh báo Ukraine về thỏa thuận khoáng sản

Trong bối cảnh căng thẳng chính trị giữa Mỹ và Ukraine, Tổng thống Donald Trump đã đưa ra những nhận định gây chú ý về thỏa thuận khoáng sản giữa hai nước. Ông cho rằng Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, đang có ý định rút lui khỏi thỏa thuận quan trọng này, điều này có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng cho Kiev.

“Ông ấy đang tìm cách thoát khỏi thỏa thuận về đất hiếm, và nếu điều đó xảy ra, ông ấy sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn lớn”, Tổng thống Trump phát biểu vào ngày 30/3, nhấn mạnh rằng Ukraine cần phải cẩn trọng trong các quyết định của mình.

Ông Trump cũng đề cập đến mong muốn của Tổng thống Zelensky về việc Ukraine gia nhập NATO, nhưng ông khẳng định rằng điều này sẽ không bao giờ trở thành hiện thực. “Ông ấy sẽ không bao giờ có thể đưa đất nước mình vào NATO. Ông ấy hiểu điều đó”, ông Trump nhấn mạnh.

Những bình luận này của ông Trump đã trái ngược với tuyên bố trước đó của ông vào ngày 20/3, khi ông cho biết rằng mọi việc đang diễn ra tốt đẹp và sắp ký thỏa thuận về đất hiếm với Ukraine, nơi được biết đến với trữ lượng khoáng sản phong phú.

Vào ngày 28/3, Tổng thống Zelensky đã tuyên bố rằng Ukraine sẽ không ký thỏa thuận khoáng sản với Mỹ nếu điều này ảnh hưởng đến nỗ lực gia nhập Liên minh châu Âu (EU). “Hiến pháp Ukraine đã xác định rõ ràng rằng mục tiêu của chúng tôi là gia nhập EU. Không điều gì có thể cản trở quá trình này”, ông nói.

Ông Zelensky cũng cho biết rằng Ukraine đã nhận được bản thỏa thuận khoáng sản mới từ Mỹ và sẽ xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo rằng không có điều gì trong đó đe dọa đến lợi ích quốc gia. Ông yêu cầu các luật sư so sánh các phiên bản của thỏa thuận để đưa ra đánh giá chính xác.

“Có nhiều điều trong văn kiện mới mà chúng tôi chưa từng thảo luận trước đây. Cũng có những điều mà các bên đã từ chối đưa vào thỏa thuận”, ông Zelensky cho biết thêm.

Gần đây, Tổng thống Trump đã gia tăng áp lực để ký thỏa thuận khoáng sản, coi đây là một phần bù đắp cho sự hỗ trợ mà Mỹ đã dành cho Ukraine trong suốt cuộc xung đột, đồng thời đảm bảo sự hỗ trợ của Washington cho Ukraine trong tương lai.

Ban đầu, Washington và Kiev dự định ký thỏa thuận vào ngày 28/2, nhưng kế hoạch đã bị hủy bỏ sau một cuộc tranh cãi giữa Tổng thống Trump, Phó Tổng thống JD Vance và lãnh đạo Ukraine tại Nhà Trắng. Ông Zelensky đã thông báo vào ngày 25/3 rằng Mỹ đã đề xuất một thỏa thuận khoáng sản “lớn” mới dựa trên khung thỏa thuận trước đó, nhưng không nêu rõ thời gian ký kết.

Theo phiên bản đầu tiên của thỏa thuận, Mỹ sẽ được phép tiếp cận doanh thu từ khai thác tài nguyên thiên nhiên của Ukraine, nhưng không có các đảm bảo an ninh mà Kiev đang tìm kiếm. Chính phủ Ukraine sẽ phải đóng góp 50% số tiền thu được vào quỹ đầu tư tái thiết đất nước do Washington và Kiev cùng quản lý.

Ukraine hiện đang đứng thứ 40 trong số các quốc gia khai thác khoáng sản và sở hữu khoảng 5% trữ lượng khoáng sản toàn cầu, theo dữ liệu từ Khai khoáng Thế giới (WMD) năm 2024. Theo ước tính của Forbes Ukraine vào tháng 4/2023, Ukraine có trữ lượng tài nguyên lên tới 111 tỷ tấn, trị giá khoảng 14,8 nghìn tỷ USD. Tuy nhiên, 70% trong số này nằm ở các tỉnh Donetsk và Lugansk, hai khu vực mà Nga đã tuyên bố sáp nhập vào cuối tháng 9/2022.