Chuyên gia từ Đại học Thanh Hoa: ‘Cấm xe máy cần có giải pháp thay thế đồng bộ’

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng, việc cấm xe máy xăng đã trở thành một chủ đề nóng hổi tại nhiều thành phố lớn, trong đó có Hà Nội. PGS.TS Shaojun Zhang từ Đại học Thanh Hoa đã chia sẻ những kinh nghiệm quý báu từ Bắc Kinh, nơi đã thực hiện lệnh cấm này từ nhiều năm trước.

– Bắc Kinh đã thực hiện lệnh cấm xe máy xăng như thế nào?

– Bắc Kinh là thành phố tiên phong trong việc cấm xe máy xăng, bắt đầu từ năm 1986 với lý do chính là giảm tiếng ồn và ô nhiễm không khí. Khu vực cấm đã được mở rộng dần theo thời gian, từ vành đai 3 đến vành đai 4 và 6, nhằm kiểm soát tốt hơn lượng xe máy xăng lưu thông. Đặc biệt, từ năm 2014, xe máy xăng từ các địa phương khác không được phép vào khu vực vành đai 6, với diện tích lên tới 2.000 km2.

Để thực hiện hiệu quả lệnh cấm, Bắc Kinh đã áp dụng các quy định nghiêm ngặt về đăng ký và kiểm định xe máy xăng. Việc hạn chế xe máy xăng thường bắt đầu từ các khu vực trung tâm và dần mở rộng ra toàn thành phố, đồng thời cần có các phương tiện thay thế hợp lý như xe máy điện, ô tô cá nhân và phát triển giao thông công cộng.

– Chất lượng không khí của Bắc Kinh sau gần 30 năm cấm xe máy xăng ra sao?

– Trong suốt thập kỷ qua, Bắc Kinh đã nỗ lực kiểm soát ô nhiễm không khí, đặc biệt là nồng độ PM2.5. Nhờ vào các biện pháp kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thông, nồng độ PM2.5 trung bình hàng năm đã giảm xuống còn khoảng 30 microgam/m3. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là kiểm soát khí thải từ xe diesel và phát triển hạ tầng cho xe điện.

– Ông có lời khuyên gì cho Hà Nội khi dự kiến cấm xe máy trong khu vực trung tâm?

– Để kiểm soát ô nhiễm hiệu quả, Hà Nội cần có một chiến lược toàn diện. Đầu tiên, cần nâng cao nhận thức cộng đồng về tác động của xe máy xăng đến chất lượng không khí. Tiếp theo, cần thực hiện các biện pháp từng bước như hạn chế bán xe phát thải cao và thiết lập khu vực cấm xe máy xăng. Quan trọng hơn, cần mở rộng hệ thống giao thông công cộng và khuyến khích sử dụng xe máy điện.

– Hà Nội có thể học hỏi gì từ việc phát triển hạ tầng trạm sạc của Bắc Kinh?

– Việc xây dựng hạ tầng trạm sạc cần sự phối hợp giữa nhiều cơ quan. Trung Quốc đã quy định lắp đặt cọc sạc tại các khu chung cư mới và phát triển các trạm sạc công cộng tại các vị trí chiến lược. Tỷ lệ xe trên điểm sạc tại Bắc Kinh hiện là 2,3, cho thấy hạ tầng đang phát triển tốt. Hà Nội cũng cần phát triển các ứng dụng di động để người dân dễ dàng tìm kiếm và thanh toán cho dịch vụ sạc điện.

– Ông có lời khuyên gì cho Hà Nội trong việc phát triển giao thông công cộng?

– Việc lựa chọn giữa hệ thống tàu điện ngầm và BRT cần dựa vào quy mô và mật độ dân số của thành phố. Hệ thống metro thường phù hợp hơn với các thành phố có mật độ dân số cao, nhưng đòi hỏi đầu tư lớn. BRT có thể là giải pháp tạm thời nhưng không nên là lựa chọn lâu dài.

– Hà Nội cần làm gì để giải quyết vấn đề ô nhiễm từ các nguồn bên ngoài?

– Cần có cơ chế phối hợp giữa các tỉnh để kiểm soát ô nhiễm không khí. Các biện pháp như nâng cấp kiểm soát khí thải từ nhà máy điện và quản lý việc đốt than sinh hoạt là rất cần thiết. Chính quyền cần thành lập các cơ chế phối hợp để thống nhất chính sách và hành động hiệu quả.

Gia Chính