Hành Trình Trở Về Quê: Từ Thành Công Quốc Tế Đến Khởi Nghiệp Tại Trà Vinh

Nguyễn Thanh Mỹ, một người Việt kiều thành đạt tại Canada với doanh thu hàng trăm triệu USD và hơn 700 bằng sáng chế, đã quyết định trở về quê hương Trà Vinh để khởi nghiệp. Quyết định này không chỉ đơn thuần là một bước đi trong sự nghiệp mà còn là một ước mơ lớn lao: tạo ra việc làm cho người dân quê hương.

Trong chương trình Người trở về, ông chia sẻ về hành trình từ một cậu bé bán cà-rem giữa vùng giải phóng đến việc trở thành tiến sĩ tại Canada và xây dựng công ty tại quê nhà. Ông đã mang theo không chỉ công nghệ mà còn cả triết lý kinh doanh: không chỉ bán giải pháp mà còn giúp nông dân trở thành người thụ hưởng.

– Quá khứ khó khăn đã ảnh hưởng như thế nào đến con đường sự nghiệp của ông?

– Tôi sinh ra và lớn lên tại làng Thanh Mỹ, nơi mà cha tôi mất tích trong chiến tranh. Mẹ tôi đã phải một mình nuôi năm đứa con trong hoàn cảnh khó khăn. Những năm tháng đó đã dạy tôi về sự nghèo khó và quyết tâm vươn lên. Tôi đã trải qua những ngày tháng bán bánh mì và cà-rem, và những trải nghiệm đó đã hình thành nên bản chất của tôi: không bao giờ từ bỏ.

Sau khi tốt nghiệp đại học, tôi không có việc làm ngay lập tức và phải kiếm sống bằng cách đá banh dạo. Năm 1979, tôi sang Canada, làm bếp và gửi tiền về cho gia đình. Một buổi chiều, khi được hỏi về ước mơ, tôi đã nói rằng tôi muốn trở về quê hương và xây dựng một nhà máy để tạo công ăn việc làm cho người dân.

– Ông đã bắt đầu lại từ con số không như thế nào tại Canada?

– Tôi học tiếng Anh vào buổi sáng và làm việc tại nhà hàng vào buổi chiều. Sau bốn tháng, tôi đã nộp đơn vào Đại học Concordia và hoàn thành cử nhân chỉ trong hai năm. Sau đó, tôi tiếp tục học lên thạc sĩ và tiến sĩ. Tôi đã làm việc tại IBM và có nhiều bằng sáng chế trong lĩnh vực nghiên cứu.

– Ông đã làm gì để vượt qua những khó khăn trong quá trình học tập và làm việc?

– Tôi đã phải làm việc rất chăm chỉ và tìm ra cách học hiệu quả. Tôi không ghi chép mà chỉ tập trung vào bài giảng. Mục tiêu của tôi không phải là điểm số mà là có được tấm bằng để có cơ hội tốt hơn trong tương lai.

Với sự quyết tâm và nỗ lực, tôi đã hoàn thành ba bậc học trong vòng sáu năm và sau đó làm việc tại các công ty lớn. Tuy nhiên, tôi luôn cảm thấy thiếu thốn một điều gì đó và quyết định trở về quê hương để thực hiện ước mơ của mình.

– Ông đã quyết định trở về Việt Nam như thế nào?

– Sau một chuyến công tác ở Nhật, tôi đã quyết định mua vé về Sài Gòn mà không có visa. Khi trở về Trà Vinh, tôi cảm thấy rất xúc động khi thấy quê hương vẫn còn nghèo khó. Điều này đã thôi thúc tôi phải quay lại Mỹ và nghỉ việc để khởi nghiệp.

Tôi thành lập công ty American Dye Source tại Canada và sau đó quyết định về Trà Vinh để bắt đầu hành trình mới. Tôi đã có công nghệ và khách hàng, giờ chỉ cần sản xuất.

– Ông đã gặp những khó khăn gì khi trở về đầu tư tại Việt Nam?

– Khó khăn lớn nhất là cách nhìn của nhiều người trong nước về Việt kiều. Tuy nhiên, tôi đã vượt qua những rào cản đó bằng cách chứng minh năng lực của mình. Tôi cũng đã mở khoa Hóa học Ứng dụng tại Đại học Trà Vinh để đào tạo nhân lực cho công ty.

– Tại sao ông lại tiếp tục khởi nghiệp ở tuổi 60 trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao?

– Khi sống ở Cù Lao, tôi nhận thấy vấn đề nước mặn ảnh hưởng đến cây trồng. Tôi đã quyết định khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao để giúp nông dân giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa sản xuất. Tôi đã thiết kế các công nghệ mới để giúp người nông dân làm việc hiệu quả hơn.

Tôi không chỉ muốn tạo ra lợi nhuận mà còn muốn giúp đỡ những người lao động nông thôn, những người làm việc cực nhọc mà không được đối xử công bằng. Tôi đã thiết kế các mô hình nuôi tôm thông minh, sử dụng công nghệ AI để giám sát và quản lý sản xuất.

– Ông có thể chia sẻ về đội ngũ nhân sự của mình trong lĩnh vực mới này không?

– Tôi đã xây dựng một đội ngũ kỹ sư giỏi từ những người đã làm việc cùng tôi trước đây. Họ không chỉ giúp tôi trong công việc mà còn đào tạo thế hệ kế tiếp. Tôi không coi họ là nhân viên mà là đồng bào, làng xóm, và chúng tôi cùng nhau xây dựng một văn hóa làm việc tích cực.

– Ông nhìn nhận thế nào về cơ hội phát triển tại Việt Nam trong tương lai?

– Tôi rất lạc quan về tương lai của Việt Nam. Chính phủ đang có những chính sách rõ ràng để phát triển kinh tế tư nhân. Tôi tin rằng với sự hỗ trợ của chính phủ và nỗ lực của doanh nghiệp, Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội để phát triển hơn nữa.

Tôi hy vọng rằng những sản phẩm công nghệ Việt Nam sẽ có chỗ đứng trên thị trường quốc tế và doanh nghiệp Việt sẽ phát triển mạnh mẽ từ nhu cầu thực tế của đất nước.

– Cuối cùng, ông có điều gì muốn gửi gắm đến những người Việt kiều khác?

– Tôi muốn nhấn mạnh rằng nếu bạn đã hòa nhập được ở nước ngoài, hãy trở về và hòa nhập với quê hương. Đừng mong đất nước này phải thay đổi để phù hợp với bạn. Hãy sống thật lòng và cống hiến cho quê hương. Nếu có cơ hội, tôi vẫn sẽ chọn trở về.

• Tiến sĩ Nguyễn Thanh Mỹ là chuyên gia trong lĩnh vực khoa học năng lượng và vật liệu, sở hữu hơn 700 bằng sáng chế liên quan đến vật liệu in và nông nghiệp công nghệ cao (tính đến năm 2025).

• Ông từng là nhà nghiên cứu tại Trung tâm IBM Almaden (Mỹ), cộng tác nghiên cứu tại INRS-Energy and Materials (Canada), và giữ vị trí quản lý kỹ thuật tại Kodak Polychrome Graphics (Mỹ).

• Ông đã nhận gần 20 giải thưởng và bằng khen về phát minh và đổi mới công nghệ từ Việt Nam, Mỹ, Canada và Nhật Bản.

• Ông khởi nghiệp với American Dye Source Inc (ADS) ở Canada, sản xuất vật liệu in với hai bằng sáng chế quốc tế, đạt tổng doanh thu gần 300 triệu USD trong 20 năm.

• Trở về Việt Nam, ông sáng lập Mỹ Lan Group – doanh nghiệp công nghệ cao đầu tiên tại Trà Vinh, xuất khẩu vật liệu in đến 76 quốc gia. Ở tuổi 60, ông tiếp tục khởi nghiệp với RYNAN Technologies, ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp, thủy sản và môi trường. Tính đến năm 2021, ông đã sáng lập hoặc đồng sáng lập 9 công ty công nghệ.

• Ông sáng lập, điều hành khoa Hóa học Ứng dụng tại Đại học Trà Vinh, khởi xướng chương trình liên kết đào tạo thực hành giữa sinh viên và doanh nghiệp.

• Thông qua Quỹ Nguyễn Thanh Mỹ, ông đã tài trợ hơn 62,5 tỷ đồng cho các dự án y tế, giáo dục, xây cầu nông thôn và nhà tình thương (tính đến 2024).

• Ông từng giữ vai trò Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài (2013–2024), Ủy viên Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các khóa VI, VII và IX.

Nội dung: Thuỳ Ngân – Diễm Hạnh
Video: Lâm Nguyễn – Trung Kiên – Kỳ Anh
Ảnh: Thành Nguyễn
Đồ hoạ: Hoàng Khánh